پوست ما به عنوان بزرگ‌ترین و مشکل‌سازترین عضو بدن شناخته می‌شود؛ بنابراین داشتن پوستی سالم به آرزوی قلبی بیشتر ما تبدیل شده است. اگر در شرایطی زندگی کنیم که در فعالیت‌های روزانه خود کمتر دچار استرس و اضطراب شده و هورمون‌های بدن فعالیت عادی داشته باشند و همچنین زیاد در معرض آلودگی‌های محیطی نباشیم، قطعاً پوست بهتری خواهیم داشت. یکی از عواملی که می‌تواند به سلامت پوست کمک کند رطوبت است. پولیس های پوستی یا عوامل مرطوب کننده پوست به صورت طبیعی یکی از مواردی است که با این ویژگی در ارتباط است که در ادامه به خصوصیات این ماده خواهیم پرداخت.
فاکتورهای طبیعی پوست در کجا تشکیل میشوند؟
.jpg)
پوست شما از سه لایه اصلی با نام‌های درم، هیپودرم و اپیدرم که به عنوان خارجی‌ترین لایه شناخته می‌شود، تشکیل شده است. اپیدرم نازک‌ترین لایه پوست است که با چشم نیز می‌توان آن را دید. این لایه فاقد رگ‌های خونی است و برای دستیابی به مواد مغذی و دفع مواد زائد به لایه زیرین خود وابسته است. اپیدرم مانند سایر لایه‌های پوست وظیفه محافظت از بدن از جمله اندام‌های داخلی، ماهیچه‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی را بر عهده دارد. ضخامت اپیدرم در نقاط مختلف بدن ما متفاوت است و به میزان سطح لازم برای حفاظت از نواحی مختلف بدن بستگی دارد. این ضخامت می‌تواند از ۰۵/۰ میلی‌متر تا ۳/۲ باشد.
اپیدرم خود از ۵ زیرلایة دیگر تشکیل شده است؛ اما هدف اصلی ما در این جا بیرونی‌ترین زیرلایة اپیدرم، یعنی لایة شاخی است. این لایه برای حفظ رطوبت و آب‌رسانی به لایه شاخی قادر به تولید یک پوشش محافظتی شیمیایی ویژه به نام پولیس های پوستی است. لایه شاخی به عنوان یک لایه پویا و فعال که در آن آنزیم‌های متعددی کار می‌کنند، شناخته می‌شود. این آنزیم‌ها برای فعالیت خود به مقدار معینی از آب نیاز دارند که اتصال عامل مرطوب‌کننده طبیعی پوست به آب این مقدار را فراهم می‌کند. حدود دو سوم آب موجود در لایه شاخی پوست به NMFها متصل است که ویژگی‌های الاستیک پوست را تأمین می‌کنند. از این آنزیم‌ها در فرایند‌های لایه‌برداری، شکستن پیوندهای مختلف و نیروهای نگه دارنده سلول‌ها در بیرونی‌ترین لایه پوست استفاده می‌شود. حذف این مواد، اتصال به مولکول‌های آب را کم کرده و باعث ایجاد خشکی پوست می‌شود.
پولیس های پوستی یا فاکتور مرطوب‌کننده طبیعی پوست چیست؟
اصطلاح فاکتور مرطوب‌کننده طبیعی پوست برای اولین‌بار توسط پزشکی انگلیسی به نام ژاکوبی و همکارانش در سال ۱۹۵۹ مطرح شد. یکی از خصوصیات شگفت‌انگیزی که در پوست ما وجود دارد، توانایی تنظیم رطوبت خود بر اساس محیط زندگی شخص است. پوست این کار را با استفاده از فاکتور مرطوب‌کننده طبیعی پوست و یا NMF (Natural Moisturizing Factor) انجام می‌دهد تا لایة اپیدرم رطوبت موجود در هوا را به داخل سلول‌های خود کشیده و در نتیجه به مراقبت از پوست کمک می‌کند. اگر در محیطی خشک و با رطوبت کم زندگی می‌کنید پوست شما به طور طبیعی پولیس های پوستی بیشتری نسبت به افرادی که در محیط مرطوب زندگی می‌کنند، تولید می‌کند. هنگامی که از یک محیط با رطوبت بالا مانند استان‌های شمالی به یک محیط خشک مانند یزد سفر می‌کنید، پوست به حداکثر سه روز برای تنظیم مقدار NMF مورد احتیاج شما نیاز دارد؛ بنابراین در طول این مدت ممکن است دچار احساس خشکی پوست و یا خارش شوید.
پولیس های پوستی چگونه تولید میشوند؟
سیستم NMF یک سیستم خاص و منحصر به فرد برای مدیریت آب در یک بستر پیچیده و بیولوژیکی است. پولیس های پوستی شامل گروه گسترده‌ای از مواد میشوند. آمینواسیدها، لاکنتیک اسید، اسید اوروکانیک به عنوان جاذب طبیعی اشعه ماورا بنفش UV، سدیم PCA، قندها، اوره، مواد معدنی مثل کلسیم، منیزیم، پتاسیم، نمک‌های معدنی و پتیدها تعدادی از آن‌ها هستند. همچنین پوست شما قادر است که محصولات جانبی را دریافت کرده و از بازیافت آن‌ها NMF تولید کند. این مواد به همراه لیپیدهای طبیعی موجود در بدن مانند کلسترول‌ها وظیفه حفظ شادابی و رطوبت پوست را برعهده دارند.
علائم پولیس های پوستی چیست؟
خشکی پوست
خشکی پوست یک بیماری شایع است که بسیاری از افراد در مراحل مختلف زندگی می‌توانند با آن مواجه شوند. خشکی فصلی در طول ماه‌های سرد و خشک زمستان بسیار شایع است. در بیماری اگزما یک اختلال ژنتیکی باعث کاهش تولید NMF در پوست شده و آن را خشک می‌کند..jpg)
قرمزی پوست
فیلا گرین یک پروتئین بزرگ و سرشار از مادة هیستدین است که در بالای لایه گرانولار پوست قرار گرفته است. وظیفة فیلا گرین‌ها مرتب کردن رشته‌های کراتین اپیدرمی و غلاف رشته‌ای در آرایه‌های خطی و بسیار منظم است. در بیماری اتوپیک یک جهش در ژن پروتئین فیلا گرین رخ داده و سبب کم شدن تولید پولیس های پوستی و در نتیجه قرمزی و خارش و خشکی مزمن پوست می‌شود.
کدر شدن پوست
شواهد نشان می‌دهند افزایش سن نیز می‌تواند یکی از دلایل ضعف در تولید NMF در بدن باشد. در نتیجه افراد مسن بیشتر دچار خشکی و کدری پوست میشوند. متأسفانه تا به امروز هیچ روشی جهت تحریک سلول‌های پوستی برای ساخت پولیس های پوستی وجود ندارد و از آن جایی که آن‌ها در داخل سلول‌ها قرار گرفته‌اند، استفاده از محصولات موضعی نیز در تولید بیشتر آن‌ها بدون تأثیر است. شست‌وشوی پوست صورت با صابون نیز می‌تواند فاکتور مرطوب‌کننده طبیعی پوست را از لایه شاخی جدا کرده و با کمبود آن‌ها، باعث عدم آب‌رسانی به پوست شود.
وظایف پولیس های پوستی
نقش فاکتور مرطوب‌کننده طبیعی پوست حفظ رطوبت است. آب‌رسانی به لایه شاخی پوست سه نتیجه مهم را در درمان پوست بر عهده دارد:
- انعطاف پوست را حفظ کرده و از پوسته‌پوسته شدن و ترک‌خوردگی آن جلوگیری می‌کند.
- به آنزیم‌های هیدرولینیک اجازه می‌دهد تا در طول فرایند لایه‌برداری که برای ریزش پوست مرده ضروری است، شرکت داشته باشند.
- به کارکرد بهتر لایه شاخی نیز کمک می‌کند و از عملکرد آن به عنوان یک سد دفاعی حمایت می‌کند. سدی که می‌تواند از نفوذ انواع آلودگی‌های محیطی و میکروب‌ها به پوست جلوگیری کند.
- در مقایسه با قندهایی که از سلول‌های گیاهان در رطوبت کم محافظت می‌کنند، NMF مقاومت بسیار بیشتری از خود نشان می‌دهد. این فاکتورهای مرطوب‌کننده طبیعی پوست مانع از تغییر محلول‌ها در شرایط ویسکوزیته بالا و آسیب مکانیکی در اثر کم‌آبی می‌شود.
- در طی دهه‌های گذشته پزشکان دریافتند که استفاده از اجزای فاکتور طبیعی مرطوب‌کننده پوست در محصولات آرایشی و پوستی برای درمان خشکی پوست موفقیت‌آمیز بوده است. به همین علت سال‌هاست که از اوره در کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده می‌شود.